Acinetobacter spp. - pałeczka G (-) niefermentująca.
Drobnoustrój, który określany jest mianem miernika higieny - małe wymagania odżywcze - łatwo przeżywa w środowisku (podobnie jak spory
Clostridium - do 150 dni na suchych powierzchniach).
Jest naturalnie odporny na wiele antybiotyków i np. chlorheksydynę.
Powstawaniu zakażeń
Acinetobacter (najczęściej
A. baumannii) sprzyjają:
- niewłaściwie przeprowadzane procedury higieniczne, w tym niewłaściwe przygotowywanie roztworów dezynfekcyjnych
- długotrwała wentylacja mechaniczna (najczęściej źródłem zakażeń krwi szczepem
Acinetobacter jest układ oddechowy, rzadziej infekcje brzuszne czy cewniki naczyniowe)
- żywienie pozajelitowe
- długotrwała hospitalizacja i długotrwała antybiotykoterapia szerokospektralna.
Rodzaje oporności:
- MDR (
multi-drug resistant) - oporność na 3 grupy antybiotyków
- XDR (
extensively-drug resistant) - wrażliwość na 1-2 antybiotyki
- PDR (
pen-drug resistant) - oporność na wszystkie antybiotyki
Szczepy gatunku A. baumannii są naturalnie oporne na ampicylinę, amoksycylinę oraz jej połączenie z kwasem klawulanowym, cefazolinę, cefotaksym, ceftriakson,ertapenem, trimetoprim, fosfomycynę (wg European Committee on Antimicrobial Susceptibility Testing, EUCAST).
Warto zauważyć, że u opisywanych pałeczek może występować wrażliwość na ampicylinę w połączeniu z sulbaktamem. Sulbaktam, jako jedyny z inhibitorów β-laktamaz, wykazuje aktywność wobec szczepów z gatunku A. baumannii.
Do naturalnych mechanizmów oporności na antybiotyki β-laktamowe należy wytwarzanie β-laktamaz typu AmpC – ADC (Acinetobacter derived cephalosporinase) oraz β-laktamaz OXA-51-like. Coraz częściej na całym świecie izoluje
się wielolekooporne szczepy A. baumannii MDR– multidrug resistant Acinetobacter baumannii).
Determinanty oporności u szczepów MDR (wykazujących średnią bądź całkowitą oporność na co najmniej trzy klasy antybiotyków) są najczęściej umieszczone w obrębie integronów i transpozonów, co bardzo ułatwia ich rozprzestrzenianie się.
Kolistyna należy do antybiotyków ostatniej szansy w przypadku zakażeń wielolekoopornymi szczepami A. baumannii.
Kolonizacja środowiska nieożywionego: sprzęt, pościel, mopy, nawilżacze i in.
Kolonizacja pacjenta: stopy (40%), krocze (38%), okolice oka (35%), nos-pachy-czoło-dłonie (33%), okolica odbytu (20%), rzadko kolonizuje przewód pokarmowy.
Nosicielstwa nie leczymy ! Nosicielstwo może ulec samoeliminacji po ok. 4 tyg. - ALE OBOWIĄZUJE IZOLACJA PACJETA SKOLONIZOWANEGO !
Przenosi się drogą powietrzno- kropelkową / aerozol/ oraz drogą kontaktu bezpośredniego.
Przyczyną wystąpienia ognisk epidemicznych - głównie kontaminacja środowiska, ręce personelu, nadużywanie antybitykoterapii.
Trudny do eliminacji - tendencja do nawracania - należy wprowadzić szczególny reżim obejmujący ścisłą izolację pacjentów (z wydzieleniem sprzętu), wyszukiwanie osób zakażonych (także nosicielstwa wśród personelu), nadzór nad bezwzględną higieną rąk oraz dekontaminacją środowiska. Należy przeanalizować racjonalność antybiotykoterapii.
Żródło: www.shl.org.pl; www.mp.pl; http://www.pm.microbiology.pl/web/archiwum/vol5442015392.pdf
